Sự phát triển phân khúc xe ô tô tại Việt Nam
Ngày này, khi thị trường ô tô Việt Nam phát triển với doanh số bán hàng liên tục hàng năm, kết hợp với nhu cầu ngày càng đa dạng của khách hàng, các hãng xe tại Việt Nam cũng nhanh chóng bổ sung thêm các dòng xe mới, khỏa lấp vào khoảng trống giữa các phân khúc. Điều này gián tiếp xây dựng nên các phân khúc xe ô tô ngày càng rõ nét và chuyên nghiệp hơn so với trước đây.
Các phân khúc xe ô tô hiện nay đã được phân loại theo kích thước tương tự thị trường quốc tế như xe hạng A, hạng B… hạng F. Tương ứng với từng hạng xe là các dòng xe sedan, hatchback, SUV.
Trong khi phân khúc xe bán tải tại Việt Nam vẫn chỉ dùng ở xe hạng D hay còn gọi là bán tải cỡ trung. Phân khúc xe ô tô bán tải cỡ lớn vẫn đang phát triển nhưng nhen nhóm với các doanh nghiệp nhập khẩu tư nhân, nổi tiếng nhất là mẫu Ford F-150, Toyota Tundra.. Thậm chí dòng xe bán tải hiệu suất cao như Ford F-150 Raptor cũng được nhập khẩu tư nhân về Việt Nam.
Song song với các phân khúc truyền thống, các phân khúc xe oto cũng có thêm những phân khúc mới như xe CUV cỡ trung, SUV đô thị hay xe 5+2. Không chỉ các hãng xe phổ thông, phân khúc xe hạng sang cũng liên tục biến hóa với các phân khúc như Coupe 4 cửa, Sportback hay Gran Turismo, góp phần tạo nên bức tranh phân khúc xe ô tô tại Việt Nam sinh động, với nhiều lựa chọn hơn chỉ sau hơn 25 năm ngành công nghiệp ô tô Việt Nam ra đời.
Các phân khúc xe ô tô phổ biến tại Việt Nam
1. Phân khúc xe ô tô hạng A
Xe hạng A tại Việt Nam chính thức ra mắt các dòng xe đầu tiên vào những năm cuối thập niên 90 của thế kỷ 20. Tiên phong chính là mẫu xe Daewoo Matiz vào năm 1998. Theo sau là Kia Pride CD5 vào năm 1999. Tuy nhiên Daewoo Matiz với thiết kế hiện đại hơn cũng có doanh số cao và phổ biến hơn rất nhiều so với Kia Pride CD5.
Và để cạnh tranh tốt hơn, Kia Morning được nhập khẩu từ năm 2004 để cạnh tranh với Daewoo Matiz. Đến năm 2009, Daewoo Matiz được đổi tên thành Chevrolet Spark, tiếp tục cạnh tranh với Kia Morning. Cũng trong giai đoạn này, phân khúc xe ô tô hạng A có thêm 1 gương mặt mới là Hyundai i10, mà về sau trở thành một trong hai dòng xe bán chạy nhất phân khúc.
Bộ ba trên liên tục cạnh tranh với nhau cho đến năm 2018 mới có thêm 2 gương mặt mới là Toyota Wigo và Suzuki Celerio. Trong khi đó Honda Brio và VinFast Fadil cũng kịp ra mắt năm 2019. Mẫu xe hạng A của VinFast thực chất là Chevrolet Spark, được hãng xe Việt mua bản quyền sản xuất và lấy thương hiệu của mình.
Trong suốt thời gian có mặt trên thị trường, phân khúc xe ô tô hatchback phổ biến với cấu trúc thân xe dạng hatchback. Chỉ duy nhất Hyundai i10 là có biến thể sedan cũng được khá nhiều khách hàng Việt ưa chuộng.
Ở thời điểm hiện tại, VinFast Fadil và Hyundai i10 là hai dòng xe cạnh tranh quyết liệt trong phân khúc xe ô tô hạng A. Trong năm 2020, VinFast Fadil đạt ngôi vua bán chạy với doanh số 18.016 xe, ngoạn mục vượt qua Hyundai i10 với 17.569 xe. Còn lại trật tự của phân khúc xe ô tô hạng A cũng không có nhiều thay đổi với lần lượt là Kia Morning (6.228 xe), Honda Brio (2.906 xe) và Toyota Wigo (2.561 xe).
2. Phân khúc xe ô tô hạng B
Đây là phân khúc xe ô tô tăng trưởng nóng thời gian vừa qua với doanh số chiếm thị phần khá lớn tại Việt Nam. Liên tục nhiều năm, 2 dòng xe bán chạy nhất phân khúc xe ô tô này, cũng đồng thời là 2 dòng xe bán chạy nhất cả năm tại Việt Nam.
Trước đây, xe ô tô hạng B chỉ phổ biến với 2 kiểu xe sedan và hatchback. Tuy nhiên trong khoảng 10 năm trở lại, phân khúc SUV cỡ B liên tục có những dòng xe mới, kể từ khi Ford EcoSport ra mắt vào năm 2014. Gần đây, Kia Seltos, Peugeot 2008 và MG ZS ra mắt đồng loạt trong năm 2020 đã đánh thức một phần khúc vốn được đánh giá cao về doanh số.
a. Sedan hạng B
Tiêu biểu cho phân khúc sedan hạng B là Toyota Vios và Hyundai Accent. Trong năm 2020, hai dòng xe này tiếp tục dần đầu cả thị trường với doanh số gộp lần lượt là 30.251 và 20.776 xe. Tuy nhiên, cả hai đều không phải là hai dòng xe mở ra phân khúc xe hạng B tại Việt Nam.
Vào năm 1995, Kia Pride beta hay còn gọi Kia Pride GLX lắp ráp trong nước chính thức mở ra phân khúc này. Theo sau là Daewoo Lanos và Fiat Siena ra mắt năm 2000 và 2001. Mãi đến năm 2003, Toyota Vios mới ra mắt và bắt đầu một triều đại kéo dài cho tới hiện tại.
Ngày nay, ngoài 2 mẫu xe bán chạy ở trên, phân khúc sedan hạng B khá đông đúc với sự góp mặt của Honda City, Mazda2, Mitsubishi Attrage, Kia Soluto, Suzuki Ciaz và Nissan Sunny. Trước đây, Chevrolet Aveo và Ford Fiesta cũng tham chiến nhưng đều bị khai tử từ năm 2018.
b. Hatchback hạng B
Ngoại trừ các dòng hatchback hạng A, các phân hạng xe hatchback còn lại không được người dùng Việt Nam ưa chuộng. Toyota Yaris có thể xem là dòng xe bán tốt nhất trong phân khúc này kể từ khi ra mắt tại Việt Nam. Suzuki Swift là mẫu xe bán tốt thứ hai của phân khúc. Hiện tại cũng chỉ còn duy nhất Mazda2 Sport là hoàn thiện đội hình phân khúc xe ô tô hatchback hạng B tại Việt Nam.
Các mẫu xe từng được kỳ vọng khá nhiều tại thị trường Việt Nam như Honda Jazz, Ford Fiesta, Mitsubishi Mirage đã ngừng kinh doanh, hoặc âm thầm rút lui khỏi thị trường mà không kèn trống. Trước ba dòng xe này còn có những mẫu xe khá được chú ý của Hyundai như Getz, i20 hay Accent hatchback. Kia cũng góp mặt một mẫu hatchback hạng B bị khai tử là Rio hatchback.
c. SUV và CUV hạng B
Trước đây, Suzuki Vitara và Daihatsu Terios là hai dòng SUV hạng B ra mắt sớm nhất tại Việt Nam vào năm 2003. Tuy nhiên trang bị nghèo nàn, thiết kế không hiện đại và kém về độ tiện dụng khiến cả hai lần lượt chia tay khách hàng vào năm 2005 và 2008.
Vào năm 2014, Ford EcoSport với thiết kế khung gầm liền khối từ mẫu sedan Fiesta đã đánh thức nhu cầu của khách hàng về một dòng SUV hạng B đô thị. Từ đó một loạt các dòng xe khác ra đời như Hyundai i20 Active, Chevrolet Trax, cũng như Suzuki Vitara thế hệ mới. Tuy nhiên các dòng xe này cũng lần lượt mắc những vấn đề trước đây, chưa kể khâu định giá cũng không thuyết phục được khách hàng.
Chỉ đến khi Hyundai Kona ra mắt vào năm 2018, phân khúc xe ô tô SUV hạng B mới thực sự tạo nên bước ngoặt. Hyundai Kona lần lượt vượt qua Ford EcoSport trong năm 2019 và 2020. Trong khi, Honda HR-V ra mắt cùng năm vẫn chưa thực sự tạo được đột phá.
Trong năm 2020, Kia Seltos, Peugeot 2008 và MG ZS lần lượt ra mắt, thêm gia vị cho phân khúc vốn khó khăn trong cả cạnh tranh với các đối thủ, mà còn trong chinh phục trái tim khách hàng. Và Kia Seltos đã minh chứng sống động thành công trong phân khúc này bằng con đường giá rẻ, cùng trang bị tiện nghi hiện đại. MG ZS dù không có công bố doanh số nhưng vẫn được khá nhiều người dùng lựa chọn.
3. Phân khúc xe ô tô hạng C
a. Sedan hạng C
Phân khúc sedan hạng C cũng là một phân khúc được khách hàng Việt ưa chuộng. Ra mắt khá sớm với Toyota Corolla Altis, Ford Laser… nhưng ở thời điểm hiện tại, các dòng xe thuở ban đầu không còn bán hoặc mất vị thế bởi giá bán đã quá cao.
Hiện tại, phân khúc này chỉ còn duy nhất Kia Cerato và Mazda3 là 2 dòng xe bán chạy so với các phân khúc khác. Các dòng xe còn lại như Hyundai Elantra, Honda Civic hay chính Toyota Corolla Altis vẫn chưa thuyết phục được khách hàng.
Giá bán của các dòng xe sedan hạng C bị cạnh tranh khốc liệt bởi chính các dòng SUV – CUV hạng C. Chính sự đa dụng, trang bị không hề thua kém giúp các mẫu xe gầm cao trong phân khúc xe ô tô hạng C thuyết phục hơn so với các anh em sedan.
b. SUV – CUV hạng C
Những chiếc SUV – CUV hạng C mới chỉ thịnh hành hơn 10 năm trở lại đây, tuy nhiên những hạt giống được gieo đầu tiên lại bắt đầu từ 20 năm trước với màn ra mắt của Ford Escape.
Tuy nhiên chỉ đến khi Honda CR-V ra mắt vào năm 2007, những chiếc SUV – CUV hạng C mới bắt đầu được chú ý. Và từ năm 2013 với sự góp mặt của Mazda CX-5, phân khúc xe ô tô gầm cao hạng C mới thực sự thu hút khách hàng.
Trong năm 2020, phân khúc này cũng đón màn ra mắt của các dòng xe mới như MG HS, Toyota Corolla Cross. Dự kiến trong năm 2021, phân khúc này còn đón nhận 1 dòng xe mới là Ford Teritory.
4. Phân khúc xe ô tô hạng D
a. Sedan hạng D
Tương tự phân khúc sedan hạng C, phân khúc xe sedan hạng D cũng bắt đầu kén khách hàng hơn những năm vừa qua, giá cao khiến khách hàng dành nhiều quan tâm hơn đến các dòng xe gầm cao của phân khúc.
Tuy nhiên, phân khúc xe ô tô này vẫn thu hút các doanh nhân thành đạt, cần một dòng xe sang trọng, không gian rộng rãi, tiện nghi cao cấp, đáp ứng nhu cầu đi lại cho công việc, nhưng vẫn đủ giữ được hình ảnh chỉnh chu. Chính điều này khiến Toyota Camry vẫn được lòng khách hàng.
Trong năm 2020, VinFast Lux A2.0 nổi lên như đối trọng thực sự với Toyota Camry trong phân khúc sedan hạng D. Đây là điều mà các đối thủ trước đó như Kia Optima, Mazda6 và cả Honda Accord vẫn chưa thể làm được. Doanh số trong năm 2020 của Lux A2.0 này đạt 6.013 xe, trong khi Camry lần đầu mất ngôi vương với doanh số 5.406 xe.
b. SUV – CUV hạng D
Phân khúc xe ô tô gầm cao hạng D cũng bị các đối thủ ở phân khúc thấp hơn cạnh tranh gắt gao. Ngoài ra, kích thước lớn và tiêu thụ nhiều nhiên liệu cũng khiến khách hàng dần lựa chọn các phân khúc xe ô tô thấp hơn.
Trong phân khúc này, VinFast Lux SA2.0 cũng là một ngôi sao mới nổi với doanh số 5.456 xe. Tuy nhiên, Hyundai Santa Fe mới là dòng xe bán chạy bậc nhất phân khúc CUV hạng D trong năm 2020, khi bán ra đến 11.425 xe, vượt qua cả Honda CR-V với doanh số 11.365 xe.
Trong khi đó, Toyota Fortuner vẫn là dòng xe SUV hạng D bán chạy nhất năm 2020 với doanh số 8.512 xe. Ford Everest bán chạy thứ 2 với doanh số 5.902 xe. Mitsubishi Pajero Sport dù ra mắt phiên bản nâng cấp trong năm 2020 nhưng chỉ bán ra 906 xe.
Đây là các phân khúc xe ô tô phổ biến tại Việt Nam. Ngoài ra, thị trường ô tô Việt Nam còn có các phân khúc khác như MPV 7 chỗ cỡ nhỏ, xe bán tải, xe hạng sang… Tuy nhiên các phân khúc này vẫn chưa có nhiều nổi bật hay biến động thời gian qua.
Mitsubishi Xpander vẫn là dòng MPV 7 chỗ bán chạy nhất. Trong khi phân khúc xe ô tô bán tải là sự thống trị của Ford Ranger. Trong phân khúc MPV 7 chỗ cỡ lớn, Kia Sedona gần như không có đối thủ, thậm chí Ford Tourneo từng được kỳ vọng sẽ cạnh tranh mạnh với Kia Sedona cũng đã ngừng sản xuất.
Trong phân khúc xe hạng sang, các dòng xe Mercedes-Benz vẫn chiếm ưu thế hơn cả. Việc lắp ráp trong nước cũng giúp nguồn cung xe Mercedes-Benz dồi dào hơn. Trong khi khách hàng mua xe Audi, BMW, Volvo, Jaguar Land Rover… phải chấp nhận chờ đợi để đặt hàng và nhận xe trong nhiều tháng.
